Nornice w ogrodzie – jak je rozpoznać i jak się ich pozbyć?

Nornica – mały, niepozorny szkodnik

Nornica to malutkie zwierzę z rodziny chomikowatych, ale nie należy jej utożsamiać z domowymi pupilami. Jej ciało ma długość około 11 cm, a masa dorosłego osobnika jest zbliżona do 20-30 gramów. Spotkać ją można niemal w całej Europie i Azji, szczególnie na terenach wilgotnych. Sady i ogrody są dla nich doskonałym terenem do rozwoju.

W Polsce zazwyczaj spotykamy się z nornicą rudą. Zamieszkuje wilgotne lasy mieszane i liściaste, nadwodne zarośla, a także parki, ogrody i działki. Przebywa w bezpośredniej bliskości kopców i raczej stroni od miejsc odsłoniętych. 

Co ciekawe, terytorium jednego osobnika może obejmować obszar nawet 1600 mkw! Żeruje głównie w porze wieczorno-nocnej. Jest doskonałym skoczkiem i dobrze wspina się po gałęziach. Drąży płytkie nory w wierzchniej warstwie gleby, tworząc skomplikowaną sieć korytarzy. Gniazda zakłada pod leżącymi pniami drzew, między korzeniami, w spróchniałych pniakach, pod kłodami oraz głęboko w ziemi. Nornice nie zapadają w sen zimowy, są aktywne cały rok.

Pożywieniem nornic są głównie rośliny, a w szczególności:

• kłącza,
• pąki,
• nasiona,
• pędy,
• owoce,
• warzywa,
• kora młodych drzew.

Zjadają również mniejsze od siebie gryzonie oraz bezkręgowce, w tym owady i ich larwy. Do ich przysmaków należą też jaja ptaków. Na czas zimy gromadzą zapasy. Swoje gniazda zakładają w pobliżu siedzib ludzkich, gdzie łatwiej im zdobyć pokarm.

Nie warto bagatelizować też zagrożenia ze strony tych ssaków. Niewielka populacja może bardzo szybko stać się sporym wyzwaniem. Przy odpowiedniej dostępności pokarmu jedna samica może rodzić nawet 3-4 razy w roku po 3-5 młodych, co daje rocznie około 20 młodych nornic, które szybko rosną i już po 9 tygodniach osiągają dojrzałość płciową. W sprzyjających warunkach ich długość życia to 2-3 lata.

ZOBACZ: Ruja u kotki – kiedy koty mają ruję, ile trwa, domowe sposoby na ruję u kotki

Szkodniki te, w przeciwieństwie do myszy polnych, nie żerują w pomieszczeniach, więc można by pomyśleć, że spokojnie mogą zamieszkać w ogródku. Niestety, to przeświadczenie jest złudne, ponieważ nornica swoimi działaniami wyrządza poważne szkody.

Jak rozpoznać nornice w ogrodzie?

Po czym rozpoznać, że mamy do czynienia z nornicami w ogrodzie? Wyglądem przypominają mysz polną, aczkolwiek są od niej mniejsze, mają krótsze łapy i ogony oraz gęstsze futerko. Kolor sierści na grzbiecie ma rudawy odcień, stąd nazwa gatunku występującego w Polsce, zaś po bokach i w części brzusznej są popielate lub białe, niekiedy o odcieniu kremowym. 

Ogon jest nieowłosiony i dość długi, ma nawet 5 cm, z wierzchu ciemny, od spodu jasny. Gryzonie te charakteryzują się nieznacznie zaostrzonym pyszczkiem z nieco wypukłymi, dużymi czarnymi oczami w kształcie koralików i niewielkimi uszami.

Szkody w ogrodzie powodowane przez nornice

Czy zwierzątka te mogą być groźne? A jeśli tak, to jakie szkody powodują? Niestety spore. Nornice bez trudu mogą wyrządzić poważne zniszczenia w ogrodzie. Przede wszystkim w poszukiwaniu pożywienia drążą w ziemi korytarze, czym niszczą grządki, rabaty i trawniki. O zniszczenia tego typu często bywają posądzane krety, ale w odróżnieniu od nich, te niewielkie, rudawe szkodniki nie usypują kopców.

To dopiero początek problemów, jakie mogą zgotować ci niechciani lokatorzy. Podgryzają korzenie i cebulki roślin, co sprawia, że te nie mogą się rozwijać, a nawet gniją. Żerują na korze z młodych drzewek i krzewów liściastych, w tym róż, a także wyjadają nasiona warzyw i owoców, nie gardzą również bulwami, kłączami czy zielonymi częściami liści.

Zimą żywią się też różnymi bezkręgowcami, w tym dżdżownicami, które są przydatne w każdym ogrodzie. Można by rzec, że jedzą, a tym samym niszczą niemal wszystko, co napotkają na swojej drodze. 

Właśnie dlatego, kiedy tylko pojawią się ślady obecności tych szkodników, należy jak najszybciej zapoznać się ze sposobami, jak skutecznie zwalczyć nornice w ogrodzie i jakie podjąć działania mające na celu pozbycie się ich z naszego terenu.

Domowe sposoby na walkę z nornicami

Walkę z gryzoniami warto rozpocząć od metod naturalnych. Jak zwalczyć nornice w ogrodzie domowym sposobem? Jednym z polecanych sposobów, który można zastosować od praktycznie od razu, jest umieszczanie w tunelach wykopanych przez te zwierzęta gałązek lub liści roślin, za którymi te nie przepadają. Są to liście orzecha włoskiego oraz gałązki czarnego bzu, tui i żywotnika. Skuteczne bywają też zmiażdżone ząbki czosnku.

Wśród innych domowych sposobów na pozbycie się nornic z ogrodu poleca się m.in. przyprawy: cynamon i sproszkowaną paprykę chili. Wydzielają one bardzo intensywny zapach. Dla ludzi jest on przyjemny, natomiast dla zwierząt – drażniący, dzięki czemu istnieje duża szansa, że odstraszy gryzonie, ale nie zrobi im krzywdy. Jest to zatem metoda w pełni humanitarna.

ZOBACZ: Cięcie traw ozdobnych – kiedy i jak robić to poprawnie?

Jak stosować cynamon na nornice? Najpierw należy namierzyć wydrążone przez nie korytarze, gniazda oraz miejsca, w których przebywają. Warto szukać wnęk oraz niewielkich, ciasnych przestrzeni. Następnie, najlepiej wieczorem, wysypuje się tam duże ilości przyprawy.

Warto dodatkowo przysypać je ziemią lub osłonić od wiatru i deszczu. Najlepsze rezultaty osiąga się, używając świeżo zmielonej kory cynamonu. Podobnie postępuje się z ostrą papryką.

Co dla wielu osób może być zaskakujące kawa na nornice, to pomysł, który może zadziałać naprawdę dobrze! Nie lubią one jej gorzkiego smaku i zapachu. Niestety, nie wystarczy poranne spożywanie tego kofeinowego napoju w ogrodzie, należy wykonać z niego oprysk.

Aby go przygotować, trzeba zaparzyć klasyczny napar z fusów. Gdy będzie już gotowy, musisz rozcieńczyć wodą w proporcji 1:4. Mieszankę odcedź w celu pozbycia się ścinków, które mogłyby zapchać spryskiwacz. Uzyskanym preparatem można opryskać cały ogród, nie tylko miejsca bytowania nornic, ponieważ jest on całkowicie naturalny, bezpieczny dla wszelkich stworzeń, a może nawet pozytywnie wpłynąć na rośliny lubiące kwaśny odczyn pH.

Jak odstraszyć nornice z ogrodu?

Aby odstraszyć nornice z ogrodu, przede wszystkim należy posadzić rośliny, których te gryzonie nie lubią. Zaliczają się do nich głównie gatunki wydzielające intensywny aromat:

• aksamitka – popularna roślina rabatowa. Odstrasza krety i nornice, wydzielając swój charakterystyczny, niezbyt przyjemny dla tych stworzeń zapach,
• czosnek – a właściwie różne jego odmiany, w tym czosnek niedźwiedzi, pospolity, czy ozdobny,
• rącznik pospolity – to roślina ozdobna, jednoroczna. Trzeba jednak wiedzieć, że jest ona trująca, przez co niebezpieczna dla człowieka, więc lepiej nie sadzić go w ogrodzie, gdzie przebywają dzieci lub zwierzęta domowe,
• hyzop lekarski,
• szachownica cesarska – cebulowa roślina ozdobna, nazywana też koroną cesarską ze względu na piękny kwiatostan wznoszący się na sztywnej, wysokiej łodydze,
• mięta – jedna z roślin leczniczych, której nie może zabraknąć w każdym polskim domu. Okazuje się, że nornice nie przepadają za jej zapachem,
• czarna porzeczka,
• czarny bez – sam w sobie posadzony w ogrodzie nie odstrasza nornic, ale takie działanie wykazuje kwas cyjanowodorowy, wydzielający się podczas rozkładu części tych roślin,
• rumianek pospolity,
• inkarwilla – bulwiasta roślina dekoracyjna o liściach podobnych do paproci.

W walce z nornicami w ogrodzie sprzymierzeńcami mogą być również inne zwierzęta, w tym drapieżne ptaki. Aby zaprosić je do swojego zieleńca, warto wbić wysokie pale, na których miałyby swój punkt obserwacyjny. Naturalnymi wrogami tych gryzoni są też koty domowe, kuny, lisy, tchórze i wydry. W miejscach ich występowania zaobserwowano mniejszą intensywność rozmnażania tych małych szkodników.

Inny sposób na nornice w ogrodzie to odstraszacze dźwiękowe. Emitują one nielubiane przez te gryzonie dźwięki. Takie działanie wykazuje m.in. plastikowa butelka umieszczona na wbitym w ziemię metalowym pręcie lub gałęzi, która nieprzyjemnie dla nich klekocze i gwiżdże. Efektywne bywają także odstraszacze elektryczne emitujące dźwięki o częstotliwości 400 - 1000 Hz, które wywołują drgania, co z kolei zmusza zwierzęta do ucieczki.

Zwalczając nornice w ogródku można zastosować również naturalne opryski na gryzonie, w tym również na krety. Mają one w swoim składzie olejki z roślin, które nie są szkodliwe dla środowiska, ale wykazują działanie odstraszające. 

ZOBACZ: Co uszkadza kolby kukurydzy? Czynniki są różne

W tym gronie można wskazać też na olejek lawendowy, rycynowy czy ekstrakt z czosnku pospolitego. Skuteczność odstraszania nornic takim profesjonalnym opryskiem jest bardzo wysoka. Co więcej, to także niezawodny sposób, by chronić cały ogród, a nie tylko pojedyncze grządki czy rabaty. Preparaty te można także wlewać bezpośrednio do wydrążonych przez nie korytarzy.

Jak złapać nornice w ogrodzie? Czy to możliwe? Oczywiście. Służy do tego żywołapka. Z jej pomocą można schwytać żywe osobniki, nie robiąc im żadnej krzywdy, a następnie wywieźć je w miejsce, gdzie nie będą stanowiły zagrożenia dla niczyjego ogrodu, np. do lasu. Pułapki te mają formę rurek lub klatek. Umieszcza się w nich nasiona jako przynętę i wkłada się do tuneli.

Oprócz metod pokazujących, jak skutecznie pozbyć się nornicy z ogrodu, ważna jest też prewencja. Polega ona na takim prowadzeniu ogrodu, aby nie stwarzać sprzyjających warunków życia i rozwoju dla tych szkodników. Jakie zasady trzeba uznać za kluczowe?

Porządek

Utrzymywanie porządku jest najważniejsze w zapobieganiu inwazji nornic w ogrodzie. Należy regularnie usuwać chwasty z grządek i rabat, a zaraz potem wrzucać je do pojemnika na bioodpady albo do kompostownika. To samo trzeba robić ze skoszoną trawą. Pozostawione sama sobie stanowi zaproszenie dla różnych szkodników.

Niski poziom ściółki

Niektóre modele uprawy roślin ogrodowych zalecają ściółkowanie, które ma pozytywny wpływ na rośliny i ogranicza wyrastanie chwastów. Należy jednak pamiętać o tym, aby poziom ściółki nie był zbyt wysoki, ponieważ nornice zagnieżdżają się w niej. W sadach zaleca się uprawę bezściółkową, czyli utrzymywanie tzw. czarnego ugoru, aby uniknąć obgryzania pni drzewek i krzewów owocowych przez te gryzonie.

Ochronne koszyki na rośliny cebulowe

Skutecznym sposobem zapobiegającym uszkodzeniu cebulek przez nornice, jest sadzenie ich w specjalnych ochronnych koszyczkach. Kupisz je praktycznie w każdym sklepie ogrodniczym. Warto zaopatrzyć się w te solidniejsze, druciane, a nie te najtańsze, zazwyczaj wykonane z plastiku.

Zabezpieczenie drzewek siatką

Ponieważ dużym przysmakiem dla nornic jest miękka kora młodych, niedawno posadzonych drzewek, warto obłożyć je osłonkami sadowniczymi, wykonanymi z tworzywa sztucznego. Umieszcza się je u dołu pnia, tuż przy gruncie.

Siatka na krety

Chcąc zabezpieczyć trawnik i uprawy przed nornicami, a przy okazji przed kretami, można zastosować specjalną siatkę. Wykonana jest z tworzywa sztucznego, dzięki czemu niestraszne jej zmienne warunki atmosferyczne. Dodatkowo jej obecność w glebie stabilizuje grunt. Przycina się ją odpowiednio, a następnie zakopuje się na głębokości około 10 cm.

Chemiczne sposoby na nornice

Gdy w walce z nornicami zawiodą naturalne metody, można wspomóc się chemicznymi produktami dedykowanymi na gryzonie, które dostępne są w sklepach ogrodniczych. Należy ich jednak używać z dużą rozwagą i po dokładnym zapoznaniu się z informacjami podanymi przez producenta, ponieważ niewłaściwe stosowanie środków chemicznych może zaszkodzić roślinom oraz doprowadzić do zatrucia zwierząt domowych.

Wśród chemicznych sposobów usuwania nornic wymienić należy:

• Gazowanie – jest to jedna z najpopularniejszych metod. Polega na wytwarzaniu szkodliwego dla gryzoni gazu i wpuszczaniu go do nor i tuneli. Zazwyczaj używa się do tego celu karbidu, który umieszcza się w rozkopanym korytarzu lub kopczyku, a następnie przysypuje i polewa wodą. Wydziela się z niego wtedy acetylen. Jest on łatwopalny, więc tym bardziej trzeba zachować szczególną ostrożność.
• Świece dymne – działają na podobnej zasadzie, jak karbid. Umieszcza się je w rozkopanym tunelu lub kopcu, lekko się przysypuje i podpala, co powoduje uwalnianie aktywnej substancji gazowej, która wypłasza nornice z zamieszkałego przez nie terenu.
• Trutki na nornice – to metoda ostateczna, kiedy żadne inne preparaty nie zdały egzaminu. Stosowane preparaty biobójcze mają formę paczuszek z pastą lub kostek, które umieszcza się w odkopanych norach. Miejsce z trutką należy przykryć pojemnikiem lub przedmiotem niezacieniającym wejścia. Martwe gryzonie koniecznie trzeba zakopać głęboko, gdyż stanowią zagrożenie dla innych zwierząt, szczególnie dla domowych pupili. Zawarte w nich szkodliwe składniki są też szkodliwe dla roślin.

Walka z nornicami w ogrodzie – dlaczego nie należy ich zabijać?

Biorąc się za walkę z nornicami trzeba skupić się na sposobach mających na celu wypłoszenie ich z ogrodu. Nie należy ich zabijać, ponieważ mimo swojej ogrodowej szkodliwości, pełnią w przyrodzie bardzo ważną rolę. 

ZOBACZ: Stonka ziemniaczana – jak pozbyć się szkodnika raz na zawsze?

Gryzonie te stanowią aż 36% pożywienia zwierząt zamieszkujących polskie lasy. Eksperci uważają, że leśny ekosystem jest wręcz uzależniony od tych małych, niepozornych stworzeń. Lepiej więc nie decydować się od razu na silne, chemiczne trutki. Na dłuższą metę, ich zastosowanie może przynieść efekt odwrotny od zamierzonego.