Nagroda Nobla z chemii przyznana. Znamy werdykt Komitetu Noblowskiego
W trzecim dniu tygodnia noblowskiego Królewska Szwedzka Akademia Nauk postanowiła wyróżnić Susumu Kitagawę, Richarda Robsona i Omara M. Yaghi. Nagroda została przyznana za osiągnięcia w dziedzinie chemii.
W 2025 r. Nagroda Nobla z dziedziny chemii powędrowała w ręce Susumu Kitagawy, Richarda Robsona i Omara M. Yaghi za rozwój struktur metaloorganicznych.
Jak podano w uzasadnieniu, Szwedzka Akademia Nauk doceniła opracowanie nowego typu architektury molekularnej.
"Dzięki rozwojowi metaloorganicznych struktur szkieletowych, laureaci nagrody 2025 w dziedzinie chemii, Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar Yaghi, stworzyli chemikom nowe możliwości rozwiązania niektórych wyzwań, przed którymi stoimy" - podkreślono.
W ślad za przełomowymi odkryciami laureatów, naukowcy stworzyli liczne, zróżnicowane i funkcjonalne metaloorganiczne struktury szkieletowe (MOF). Do tej pory, w większości przypadków, materiały te były wykorzystywane jedynie na niewielką skalę. Aby wykorzystać zalety materiałów MOF dla ludzkości, wiele firm inwestuje obecnie w ich masową produkcję i komercjalizację. Niektórym się to udało. Na przykład, przemysł elektroniczny może teraz wykorzystywać materiały MOF do pochłaniania części toksycznych gazów potrzebnych do produkcji półprzewodników.
Inne MOF mogą zamiast tego rozkładać szkodliwe gazy, w tym te, które mogą być użyte jako broń chemiczna. Wiele firm testuje również materiały, które mogą wychwytywać dwutlenek węgla z fabryk i elektrowni, aby zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych.
Niektórzy badacze uważają, że metaloorganiczne struktury szkieletowe mają tak ogromny potencjał, że staną się materiałem XXI wieku.
Ogłoszenie decyzji nastąpiło o godz. 11.45 w Sztokholmie. Transmisję z wydarzenia można było śledzić także na oficjalnych kontach Fundacji Noblowskiej w mediach społecznościowych.
Nagroda Nobla z chemii. Maria Skłodowska-Curie jedyną Polką z wyróżnieniem
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii przyznawana jest od 1901 roku – jako druga z pięciu nagród zapisanych w testamencie Alfreda Nobla. Dotychczas przyznano ją 116 razy 197 naukowcom.
ZOBACZ: Nagroda Nobla z fizyki przyznana. Znamy werdykt Komitetu Noblowskiego
Polska ma swoje osiągnięcia na tym polu, bowiem w 1911 r. nagroda trafiła w ręce Marii Skłodowskiej-Curie za odkrycie pierwiastków radu i polonu oraz badania nad ich właściwościami. Osiem lat wcześniej Polka odebrała Nobla z dziedziny fizyki.
W ubiegłym roku docenieni zostali naukowcy z USA i Wielkiej Brytanii: David Baker, Demis Hassabis i John M. Jumper. Dali oni nauce metody obliczeniowe do projektowania i przewidywania trójwymiarowej struktury białek.
Trwa tydzień noblowski. Są pierwsi laureaci
Tegoroczny tydzień noblowski rozpoczął się przyznaniem Nagrody Nobla z medycyny i fizjologii. Nagrodę otrzymali Mary E. Brunkow i Fred Ramsdell z USA oraz Shimon Sakaguchi z Japonii. Dzięki ich badaniom odkryto mechanizmy regulujące obwodowo odpowiedź immunologiczną.
We wtorek ogłoszono laureatów Nobla z fizyki. Zdobyli go pracujący na amerykańskich uczelniach - John Clarke, Michel H. Devoret i John M. Martinis za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym. Przyczyniło się ono do rozwoju kryptografii kwantowej i komputerów kwantowych.
W czwartek poznamy laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, a w piątek – zwycięzcę Pokojowej Nagrody Nobla.
ZOBACZ: Nagroda Nobla z medycyny przyznana. Znamy zwycięzców
Szóstą dziedziną, w której przyznawana jest nagroda, są nauki ekonomiczne. Laureata w tej kategorii poznamy w poniedziałek, 13 października. Ekonomiczny Nobel nie został wymieniony w testamencie fundatora – przyznawane od 1969 r. wyróżnienie formalnie nosi nazwę Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla i jako jedyne finansowane jest ze środków szwedzkiego banku centralnego.
Nagrody w pozostałych dziedzinach fundowane są z odsetek i inwestycji Fundacji Noblowskiej, która zarządza majątkiem Nobla.
Nagroda Nobla to złoty medal z wizerunkiem fundatora, kaligrafowany dyplom oraz nagroda pieniężna – obecnie wynosząca 11 mln koron szwedzkich (ok. 4,2 mln zł). O przyznaniu nagród decydują komitety złożone z naukowców i autorytetów, kierujące się zasadą wskazaną przez Nobla – by nagradzać odkrycia przynoszące ludzkości największe korzyści.
Uroczystość wręczenia Nagród Nobla odbędzie się 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla (w 1896 roku).
Widziałeś coś ważnego? Przyślij zdjęcie, film lub napisz, co się stało. Skorzystaj z naszej Wrzutni
Czytaj więcej