Trafił do więzienia - co z jego rentą lub emeryturą? Przepisy są bezwzględne
Gdy osoba prawomocnie skazana trafia do zakładu karnego, natychmiast pojawia się pytanie o los jej świadczeń - zarówno tych przyznawanych w ramach pomocy społecznej, jak i emerytalno-rentowych. W debacie publicznej często mylone są dwa systemy (pomoc społeczna i ubezpieczenia społeczne), dlatego warto przeanalizować ich znaczenie dla więźniów.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, której tekst został ogłoszony w obwieszczeniu Marszałka Sejmu RP z 22 sierpnia 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 1214), jest podstawowym źródłem przy wykładni przepisów odnoszących się do dostępu do świadczeń pomocy społecznej.
Z kolei kwestię emerytur i rent reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998 Nr 162 poz. 1118). To właśnie te przepisy wyjaśniają zawiłości związane z wypłatą świadczeń dla osób prawomocnie skazanych.
Co zawiera artykuł 13. ustawy o pomocy społecznej?
Artykuł 13. ustawy o pomocy społecznej wprost wyłącza prawo do świadczeń pomocy społecznej dla osoby odbywającej karę pozbawienia wolności.
ZOBACZ: Nowe świadczenie z ZUS. Seniorzy otrzymają nawet 6000 zł od państwa
Przepis dotyczy m.in. zasiłków celowych, okresowych. W czasie tymczasowego aresztowania nie udziela się więźniowi takich świadczeń.
Czy renta lub emerytura to świadczenia z pomocy społecznej?
Ważne jest rozgraniczenie emerytury i renty, będących świadczeniami wypłacanymi w ramach systemu ubezpieczeń społecznych (ZUS, KRUS i inne instytucje), od pomocy społecznej, czyli zasiłków i usług organizowanych przez gminy.
W praktyce oznacza to, że art. 13. ustawy o pomocy społecznej nie pozbawia osadzonego prawa do emerytury lub renty, bo nie odnosi się do tych kwestii. Ich status reguluje prawo emerytalno-rentowe.
Co mówi prawo o rentach i emeryturach dla osób pozbawionych wolności?
Świadczenia z ubezpieczeń społecznych mogą być kontynuowane w okresie odbywania kary, ale z określonymi ograniczeniami.
Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenie wypłacane jest bezgotówkowo na wskazany rachunek krajowy. Kwestię tę reguluje art. 130 wspomnianej ustawy.
ZOBACZ: Dobra wiadomość dla seniorów 75+. Nowe świadczenie już w 2026 roku
Co ważne, jeśli więzień zostanie uniewinniony albo postępowanie zostanie umorzone, wówczas aresztowanemu świadczenie zostaje wypłacone za cały okres pozbawienia wolności. Reguluje to art. 190. wyżej wymienionej ustawy.
Czy pobyt w areszcie tymczasowym wpływa na rentę socjalną?
Osoba, która była uprawniona do renty socjalnej, ale przez osadzenie w areszcie lub zakładzie karnym prawo to utraciła, może złożyć wniosek o przyznanie renty socjalnej w wysokości 50 proc. kwoty. Aby tak się stało, musi jednak spełnić wszystkie poniższe warunki:
- prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe
- nie ma innych źródeł przychodu
- nie ma ustalonego prawa do renty rodzinnej
- jest właścicielem lokalu mieszkalnego, przysługuje jej spółdzielcze prawo do lokalu lub jest najemcą, a przy tym zobowiąże się pisemnie, że z otrzymywanej kwoty świadczenie będzie opłacać należność za ten lokal