80. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. Uroczystości w stolicy

19 kwietnia 1943 roku wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Było pierwszą akcją zbrojną o tak dużej skali, które zostało podjęte przez organizacje podziemne przeciwko Niemcom. Żydowski opór przeszedł do historii jako pierwsze powstanie w okupowanej Europie.

Powstanie trwało miesiąc i pochłonęło dziesiątki tysięcy ofiar. Symbolem pamięci o ofiarach stały się żółte żonkile. Muzeum Historii Żydów Polskich od 10 lat organizuje akcję rozdawania papierowych kwiatów przechodniom. W tym roku zaplanowano rozdanie 450 tys. żonkili, symbolizujących liczę osób więzionych w getcie. 

80. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim

Przed godziną 10:00 premier Mateusz Morawiecki złożył kwiaty przed tablicą Pamięci Żołnierzy Okręgu Armii Krajowej Warszawa-Miasto.

- Oddajmy hołd heroicznej walce żydowskich powstańców, żydowskich chłopców i dziewcząt, którzy w beznadziejnej sytuacji chwycili za broń, aby wybrać sposób śmierci - mówił. - Niemcy mordowali Żydów w sposób absolutnie bestialski, barbarzyński i okrutny. To była prawdziwa otchłań piekła - dodał. 

WIDEO. 80. rocznica powstania w getcie warszawskim. Złożenie kwiatów przez premiera

Uroczyste obchody w Warszawie

W środę wizytę w Polsce złożyli prezydent Państwa Izrael Isaac Herzog oraz prezydent Republiki Federalnej Niemiec Frank-Walter Steinmeier. Odbyły się rozmowy dwustronne prezydenta Andrzeja Dudy z gośćmi. Z prezydentem Izraela spotkał się również premier Mateusz Morawiecki. 

O godzinie 12:00 w Warszawie zawyły syreny i zabiły kościelne dzwony.

Następnie rozpoczęły się centralne obchody rocznicy, w których biorą udział prezydenci Polski, Izraela i Niemiec.

- Powstanie w Getcie Warszawskim jest dla mnie, prezydenta Polski i dla nas dzisiaj potomnych przede wszystkim symbolem męstwa, determinacji i odwagi. Woli walki o wolność, woli samodecydowania o sobie. Niezwykłej szaleńczej odwagi, absolutnej determinacji - mówił prezydent Andrzej Duda. 

- Pochylamy dzisiaj nisko głowę przed bohaterami Powstania w getcie, pochylamy nisko głowę przed wszystkimi, którzy przeciwko nienawiści, nazizmowi walczyli o swoją wolność i godność, przed polskimi Żydami, polskimi obywatelami, którzy nigdy nie poddali się, nigdy nie stracili ducha, którzy do dzisiaj są wielkim przykładem dla nas wszystkich - i w Izraelu dla każdego żołnierza, który broni granic Izraela, i dla nas, Polaków, którzy stoimy na straży granic Rzeczypospolitej, i tych wszystkich którzy służą w polskim wojsku. Mieszkańcy getta warszawskiego są niegasnącym przykładem męstwa, bohaterstwa - podkreślił.

- Niech każdy i tutaj w Polsce, i w każdym najmniejszym zakątku pamięta: każdy, kto sieje nienawiść, każdy, kto depcze drugiego człowieka, depcze po grobach bohaterów Powstania w getcie warszawskim, depcze groby pomordowanych Żydów, ale depcze także groby wszystkich tych, którzy pomagali wtedy tym prześladowanym, pomordowanym - przekazał prezydent. 

Prezydent Izraela: Musimy pamiętać

- Musimy pamiętać. Pamięć o zagładzie nie jest relatywna ani postmodernistyczna, istniało skończone zło w postaci nazistów i ich pomocników. Było też całkowite dobro w postaci ofiar i bojowników - powiedział prezydent Izraela Isaac Herzog. 

- Matkom, ojcom dzieciom, dziadkom i babciom udało się zachować ludzką moralność, wzajemną odpowiedzialność, wiarę w człowieczeństwo, miłość do bliźniego. Podstawowy, fundamentalny żydowski nakaz: kochaj bliźniego swego jak siebie samego - mówił Herzog.

- Nie mogę nie wyobrażać sobie, co by powiedzieli i co by pomyśleli, gdyby w tych mrocznych godzinach, cuchnących kanałach, w dusznych piwnicach, na przeciw luf, karabinów i czołgów, gdyby ktoś szepnął im do ucha, że 80 lat później będziemy tu stać prezydenci Polski, Izraela i Niemiec, by oddać cześć ich bohaterstwu i że złożymy wspólnie przysięgę ich pamięci, mówiącą: nigdy więcej - podkreślił.

Prezydent Niemiec: Proszę o wybaczenie

- Straszliwe zbrodnie, które Niemcy tutaj popełnili, napawają mnie głębokim wstydem - mówił prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier. - Jako prezydent Niemiec stoję dzisiaj przed państwem i chylę czoła przed odważnymi bojownikami getta warszawskiego. Pogrążony w głębokim smutku chylę czoła przed zabitymi - dodał. 

- Jesteśmy świadomi naszej odpowiedzialności, proszę o wybaczenie - powiedział niemiecki prezydent. -  Zbyt mało sprawców zbrodni zostało po wojnie pociągniętych do odpowiedzialności - mówił.

- Najważniejsza lekcja jaka płynie z naszej historii, to "nigdy więcej". Nigdy więcej obłędu rasistowskiego, nigdy więcej rozpętanego nacjonalizmu, nigdy więcej barbarzyńskiej wojny napastniczej. "Nigdy więcej", na tym opiera się nasza wspólna Europa - stwierdził Steinmeier.

W tym kontekście nawiązał do obecnej sytuacji w Ukrainie. - Władimir Putin dokonując niezgodnej z prawem międzynarodowym agresji na pokojowy, demokratyczny kraj sąsiedzki wyszydził te wartości i zburzył podstawy naszego europejskiego ładu i bezpieczeństwa. Prezydent Rosji złamał prawo międzynarodowe, zakwestionował granicę, zagrabił ziemię. Wojna ta sprowadza na ludzi w Ukrainie niezmierne cierpienie, przemoc, zniszczenie i śmierć - mówił.

Reportaż "Pochód": Historia negatywów odkrytych po 80 latach

W środę dojdzie również do złożenia wieńców przed Pomnikiem Bohaterów Getta.

O godzinie 17:30 odsłonięto tablicę upamiętniającą wizytę Naczelnego Rabina Palestyny w Synagodze Nożyków w 1946 r., a o godzinie 20:00 rozpoczął się uroczysty koncert Polsko-Izraelskiej Orkiestry Symfonicznej w Teatrze Wielkim.

O godz. 18:10 na antenie Polsat News wyemitowaliśmy reportaż Małgorzaty Ziętkiewicz "Pochód". Jest to historia negatywów odkrytych po 80 latach od wybuchu powstania w getcie warszawskim, których autorem jest polski strażak Leszek Grzywaczewski.

WIDEO: Spór między politykami Lewicy w programie "Debata Dnia"