List Masaryka ujawniony. Ostatnie słowa prezydenta Czechosłowacji
Na Zamku w Lánach historycy i archiwiści otworzyli zapieczętowaną przez niemal 100 lat kopertę zawierającą ostatnie słowa pierwszego prezydenta Czechosłowacji Tomáša Garrigue Masaryka. Dokument, liczący pięć stron, został spisany ręką jego syna Jana Masaryka i - według pierwszych analiz - jest autentyczny.
Koperta trafiła do Archiwum Narodowego 19 września 2005 roku dzięki Antonínowi Sumowi, sekretarzowi Jana Masaryka. To on opatrzył ją pieczęcią i wraz z wnuczkami prezydenta uzgodnił, że treść zostanie ukryta przed opinią publiczną na dwadzieścia lat.
W piątek dokument po raz pierwszy ujrzeli badacze, a wstępne odczytanie przeprowadzono w obecności historyków, obecnego prezydenta Petra Pavela oraz rodziny Masaryka. Uroczystość odbyła się na Zamku w Lánach i była transmitowana na żywo przez czeskie media.
List Masaryka ujawniony. Ostatnie słowa prezydenta Czechosłowacji
Antonín Sum utrzymywał, że w kopercie znajdowało się przesłanie z ostatnimi słowami Tomáša Garrigue’a Masaryka, które prezydent miał podyktować synowi Janowi tuż przed śmiercią w 1937 roku.
Przez lata narastały domysły dotyczące jej zawartości. Część badaczy sądziła, że chodzi o "ostatni list" prezydenta, w którym miał on zostawić narodowi symboliczne pożegnanie.
Inni przypuszczali natomiast, że dokument mógł ujawniać osobiste sekrety, a nawet szczegóły dotyczące pochodzenia Masaryka - według jednej z najbardziej sensacyjnych teorii jego ojcem miał być cesarz Austrii Franciszek Józef I.
ZOBACZ: Trump napisał list do Nawrockiego. Jest potwierdzenie z Pałacu
W odczytanym fragmencie znajdowały się zarówno fragmenty związane z jego osobistym życiem, jak i refleksje polityczne.
Masaryk pisał o przygotowaniach do własnego pogrzebu, traktując śmierć z dystansem - "Ludzie boją się śmierci, ale nie ma się czego bać - to jak kupić nowe ubrania".
W liście pojawiają się odniesienia do Niemców: "Daj im to, na co zasługują, ale nie więcej" - zanotował. Krytycznie ocenił słowackiego polityka Andreja Hlinkę, określając go jako "głupca". Równocześnie, z nutą autoironii, pisał o sobie samym: "Byłem tak samo głupi jak inni".
"Jeśli ludzie są niewykształceni i głupi, niewiele można zrobić. Kłóćcie się z nimi, kłóćcie się z nimi" - zaapelował.
Ostatni List Masaryka. Wkrótce trafi do sieci
Zdaniem dyrektora Archiwum Narodowego - Milana Vojáčka, dokument powstał prawdopodobnie w okresie, gdy Masaryk faktycznie spodziewał się rychłego końca życia. Według wstępnej analizy jest on autentyczny.
- Wygląda na to, że Masaryk podyktował słowa swojemu synowi Janowi przy łożu śmierci - powiedział Vojáček w rozmowie z Czeską Telewizją.
ZOBACZ: Putin dostał list od Melanii Trump. Prezydent USA wręczył mu go osobiście
Historycy podkreślają, że szybkie odczytanie tekstu mogło zawierać niedokładności. Dopiero po pełnej konserwacji i analizie archiwiści udostępnią kompletną treść wraz z komentarzami. Publikacja cyfrowej wersji listu planowana jest na październik.
Masaryk, który w 1918 roku współtworzył niepodległą Czechosłowację, abdykował w 1935 roku z powodów zdrowotnych. Zmarł 14 września 1937 roku w Lánach.
Czytaj więcej