Uważaj na to połączenie. Eksperci ostrzegają przed związkiem kawy z lekami
Kawa i antybiotyki nie idą ze sobą w parze. Nowe badania bakteryjne sugerują, że codzienna dawka kofeiny może subtelnie osłabiać skuteczność części leków, nie wywołując przy tym pełnej antybiotykoodporności. Chodzi o drobne modyfikacje tego, jak bakterie zarządzają transportem cząsteczek przez swoją osłonę.
Po kontakcie z kofeiną bakteria E. coli ograniczały wchłanianie niektórych antybiotyków do swojego wnętrza. To wprawdzie wynik badań laboratoryjnych, ale skala zjawiska skłania do zadania ważnych pytań o łączenie terapii z napojami zawierającymi kofeinę oraz o codzienne nawyki pacjentów.
Nie oznacza to, że filiżanka kawy niweluje działanie leku, lecz że dieta może mieć wpływ na skuteczność kuracji.
Jak kofeina zmienia zachowanie E. coli
Zespół badaczy przetestował 94 związki chemiczne i sprawdził, jak sterują one ruchem cząsteczek przez osłony komórkowe bakterii. U około jednej trzeciej z nich zanotowano zmiany w aktywność genów odpowiedzialnych za transport. Na tym tle kofeina okazała się wyjątkowa: po jej dodaniu komórki E. coli słabiej przepuszczały do środka niektóre antybiotyki, m.in. cyprofloksacynę.
ZOBACZ: Sinice i bakterie E. coli. Czerwone flagi na kilku kąpieliskach
Kluczem okazał się regulator Rob, które steruje ekspresją wielu genów. Autorzy oszacowali, że odpowiada on za blisko 1/3 wszystkich zmian. Kofeina uruchamiała kaskadę z udziałem Rob, wpływając na priony (białkowe bramki w ścianie komórkowej). W efekcie spadała dostępność kanału OmpF, a lek miał mniejsze szanse przedostać się do wnętrza bakterii. Nie była to trwała mutacja, lecz dynamiczna odpowiedź na bodziec.
Nie wszystkie bakterie reagują tak samo
W blisko spokrewnionej Salmonella enterica badacze nie zaobserwowali osłabienia działania antybiotyku po podaniu kofeiny. Sugeruje to, że zjawisko zależy od specyfiki danego gatunku bakterii. W praktyce oznacza to, że napoje z kofeiną mogą wpływać na terapię tylko w niektórych zakażeniach i wyłącznie w warunkach laboratoryjnych.
ZOBACZ: Tych trzech rzeczy używasz codziennie. Kryją najgroźniejsze bakterie
Warto zaznaczyć, że nie należy samodzielnie modyfikować dawek ani łączyć leków z kofeiną na własną rękę. Najbezpieczniej jest stosować antybiotyki zgodnie z zaleceniami lekarza i farmaceuty oraz popijać je wodą. Rozdzielanie w czasie przyjmowania leków i napojów z kofeiną dodatkowo minimalizuje ryzyko niepożądanych interakcji.
Co dalej z badaniami?
Mechanizm ten (opisany w badaniu Systematic screen uncovers regulator contributions to chemical cues in Escherichia coli, opublikowanym w PLOS biology 22 lipca 2025 r.) wpisuje się w ideę tzw. niskiego poziomu oporności, przejściowych, środowiskowych odpowiedzi bakterii, które obniżają czułość na leki.
ZOBACZ: Skontrolowali lody z automatu w popularnych kurortach. Wykryto bakterie
Kolejne kroki to porównanie swoistych map transporterów u różnych gatunków i określenie, przy jakich stężeniach kofeiny (i innych składników diety) pojawiają się efekty. Takie dane pomogą lepiej planować terapię oraz projektować antybiotyki, które łatwiej pokonują bakteryjne bariery transportowe.
Czytaj więcej