U seniorów to temat tabu. Objawy pojawiają się późno, a skutki są poważne

Badania opublikowane w czasopiśmie Psychological Medicine wskazują, że nawet 70  proc. dorosłych na świecie doświadcza przynajmniej jednego traumatycznego wydarzenia w ciągu życia (Benjet i in., 2015). To dane pochodzące z globalnego badania przeprowadzonego na próbie blisko 69 tysięcy osób z 24 krajów.

PTSD u seniorów. Nawet po 10 latach

Zespół stresu pourazowego w starszym wieku to problem, który coraz mocniej niepokoi środowisko medyczne. Jak podkreślono w czasopiśmie The Lancet Healthy Longevity (Sobczak i in., 2025), PTSD może ujawniać się nawet po dekadach od przeżycia traumy. Najczęściej w momencie kryzysów życiowych, takich jak śmierć partnera, samotność, czy emerytura. To właśnie wtedy nieprzepracowane wspomnienia wracają ze zdwojoną siłą, a objawy się nasilają.

ZOBACZ: Jedna czynność pozwala na zatrzymanie starzenia się mózgu. Nie trzeba wiele

Eksperci międzynarodowej grupy On Traumatic Stress and Ageing: A Global Network przeanalizowali publikacje dotyczące PTSD u osób powyżej 60. roku życia (w tym badań opartych m.in. na grupach weteranów wojennych). Wskazano cztery obszary, gdzie potrzebne są pilne działania: diagnozowanie, leczenie, opieka oraz zrozumienie, jak PTSD wpływa na proces starzenia. Szczególnej uwagi wymagają kobiety, osoby z chorobami neurologicznymi oraz seniorzy z biedniejszych regionów świata.

Poważnym problemem pozostaje brak dopasowanych narzędzi diagnostycznych dla seniorów.

Mózg pamięta traumę

U starszych osób z PTSD odnotowano konkretne zmiany w strukturze mózgu, w tym zanik hipokampa (części odpowiedzialnej za pamięć) czy zaburzenia w funkcjonowaniu ciała migdałowatego (przetwarzanie emocji). Te zmiany mogą przypominać symptomy wczesnej choroby Alzheimera lub innych form demencji.

ZOBACZ: Wyjątkowo zdrowy, a niedoceniany owoc. W Polsce krzaki aż się uginają

W badaniach długoletnich stwierdzono także mniejszą objętość przyśrodkowej kory oczodołowo-czołowej i zakrętu czołowego. Są to struktury odpowiedzialnych za regulację emocji i reakcje na zagrożenia. U osób z wieloletnim PTSD występowały także mikrostrukturalne uszkodzenia istoty białej, odpowiadającej za koncentrację, pamięć i funkcje poznawcze.

PTSD przyspiesza starzenie. Także przez samotność i brak leczenia

Zespół stresu pourazowego nie kończy się tylko na psychice, ale ma realny wpływ na całe ciało. Odnotowano m.in. szybsze starzenie się komórek. Dzieje się tak m.in. dlatego, że skracają się tzw. telomery - fragmenty DNA, które działają jak biologiczny licznik wieku.

Osoby z PTSD mają też częściej stany zapalne w organizmie, zaburzenia hormonalne i metaboliczne, a to zwiększa ryzyko chorób serca, cukrzycy czy demencji. Co więcej, u kobiet zmiany te są jeszcze bardziej nasilone, szczególnie jeśli doświadczyły one traum w młodym wieku.

ZOBACZ: To najgorsza ryba, jaką można zamówić nad Bałtykiem. Lepiej jej unikać

Do czynników pogarszających sytuację zalicza się dodatkowo samotność, izolację społeczną oraz współistniejące schorzenia psychiczne i fizyczne (np. zaburzenia snu, uzależnienia, złe nawyki żywieniowe). Życie w ubóstwie oraz brak podstawowych środków do życia również zwiększają ryzyko wystąpienia zespołu stresu pourazowego.