Są sankcje dla Białorusi za zatrzymanie samolotu Ryanaira. Decyzja szczytu Unii Europejskiej
Przywódcy unijni na szczycie w Brukseli zdecydowali o zakazie przelotów przez przestrzeń powietrzną Unii Europejskiej dla białoruskich linii lotniczych i uniemożliwieniu im dostępu do portów lotniczych na terenie Wspólnoty. Zdecydowano także o nałożeniu kolejnych sankcji na przedstawicieli reżimu i gospodarczych. Politycy wystosowali apel do przewoźników z UE o unikanie przelotów nad Białorusią.
Przywódcy UE na szczycie w Brukseli potępili zmuszenie przez Białoruś do lądowania samolotu Ryanair w Mińsku oraz zatrzymanie przez białoruskie władze opozycyjnego dziennikarza Ramana Pratasiewicza. Premier Mateusz Morawiecki po konsultacjach z przywódcami Grupy Wyszehradzkiej, do których doszło przed unijnym szczytem mówił, że "białoruska przestrzeń powietrzna rodzi zagrożenia dawno niewidziane w tej części Europy" i "powinna być omijana". - Będziemy z całą mocą walczyć, by osoby, które są zamieszane w to porwanie samolotu dostały zakaz przylotu na terytorium państw UE - powiedział szef polskiego rządu po tym spotkaniu.
Sankcje: bez przelotów i lądowań
Sprawa zmuszenia do lądowania w Mińsku w niedzielę z powodu rzekomego ładunku wybuchowego na pokładzie samolotu Ryanair relacji Ateny-Wilno była pierwszym punktem rozpoczętego w poniedziałek wieczorem szczytu UE w Brukseli. Po dyskusji na ten temat przywódcy przyjęli konkluzje, w których potępili zmuszenie przez Białoruś do lądowania samolotu oraz zatrzymanie przez białoruskie władze dziennikarza Ramana Pratasiewicza oraz Sofii Sapiegi, jak również wezwali do ich uwolnienia.
Zgodnie z decyzją szczytu, kolejni przedstawiciele reżimu białoruskiego mają zostać objęci sankcjami i ma się to stać tak szybko, jak to możliwe. Przywódcy podjęli też decyzje o nałożeniu nowych, sektorowych sankcji gospodarczych na ten wschodnioeuropejski kraj.
Unijni przywódcy zdecydowali o zakazie przelotów przez przestrzeń powietrzną Unii Europejskiej dla białoruskich linii lotniczych i uniemożliwieniu im dostępu do portów lotniczych na terenie Wspólnoty.
Zaapelowali również do przewoźników lotniczych mających siedzibę w Unii Europejskiej o unikanie przelotów nad Białorusią.
Wezwali także Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) do pilnego zbadania sprawy zmuszenia do lądowania samolotu Ryanair w Mińsku.
Przywódcy w konkluzjach wyrazili też solidarność z Łotwą po nieuzasadnionym wydaleniu łotewskich dyplomatów z Białorusi.
Komertarze z UE
- Porwanie. Piractwo powietrzne. Granie w ruletkę życiem niewinnych cywilów. Dość. Pratasiewicz oraz Sapiega muszą zostać uwolnieni. Dziś przywódcy UE-27 zdecydowali o nowych sankcjach i innych zdecydowanych środkach przeciwko władzom Białorusi - powiedział szef Rady Europejskiej Charles Michel Michel.
Wtórowała mu przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.
- Porwanie samolotu jest świadomym i niepotrzebnym narażeniem na niebezpieczeństwo. W sposób nieusprawiedliwiony został użyty samolot wojskowy. Kontrola lotów została wykorzystana, by pomóc państwu przejąć kontrole nad unijnym samolotem. Białoruś wykorzystała swoją przestrzeń powietrzną, żeby dokonać państwowego porwania" - mówiła.
- Ocena Rady Europejskiej była jednogłośna. jest to atak na demokrację, na wolność słowa i na europejską suwerenność - dodała.
"Rosja rzuca wyzwania"
Przewodnicząca poruszyła również rolę Rosji. - Europejscy liderzy zgodzili się, że Rosja nieustannie rzuca wyzwanie naszym interesom i naszym wartościom poprzez swoje działania w przeszłości i obecnie. (...) Widzieliśmy próby osłabiania Unii Europejskiej i krajów członkowskich, poprzez zagrożenia hybrydowe, sabotaż, zabójstwa, cyberataki i kampanie dezinformacyjne - wyliczała von der Leyen. - Widzieliśmy te wzory przez lata. To się nie zmienia tylko się pogarsza - podkreśliła.
Szefowa KE zaznaczyła jednocześnie, że "Rosja i UE są skazane na wspólną przyszłość".
Uzasadniając tę ocenę, Ursula von der Leyen przypomniała, że Rosja jest największym sąsiadem UE i pozostaje "źródłem handlu i inwestycji.
Komentarz USA
"Stany Zjednoczone potępiają w sposób najbardziej zdecydowany zawrócenie samolotu i aresztowanie Ramana Pratasewicza. To skandaliczne wydarzenie i nagranie wideo, którego dokonał, jak się wydaje pod przymusem, są haniebnymi atakami na opozycję polityczną i wolność prasy" - głosi oświadczenie prezydenta.
Biden poparł sankcje zastosowane przez Unię Europejską przeciwko Białorusi i zażądał natychmiastowego uwolnienia opozycjonisty.
"Zwróciłem się do moich doradców aby zbadali i przedstawili mi możliwości pociągnięcia winnych do odpowiedzialności, w ścisłym współdziałaniu z Unią Europejską, innymi partnerami i organizacjami międzynarodowymi" - dodał.
Rzeczniczka Białego Domu Jen Psaki oświadczyła, że działania podjęte przez Białoruś były "szokującym aktem" oraz, że Stany Zjednoczone domagają się międzynarodowego zbadania tego incydentu.
- To był szokujący akt zawrócenia lotu między dwoma państwami członkowskimi UE w oczywistym celu aresztowania dziennikarza. Jest to bezwstydna obraza przez reżim międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa - powiedziała Psaki.
Rzecznik rządu: "Jesteśmy zadowoleni"
- Jesteśmy zadowoleni z konkluzji szczytu Rady Europejskiej. Cieszymy się, że Rada Europejska przychyliła się do wniosku premiera Mateusza Morawieckiego o pilne rozszerzenie porządku obrad i w błyskawicznym tempie przyjęła konkluzje - powiedział na konferencji prasowej w Brukseli rzecznik rządu Piotr Müller.
Jak wyjaśnił do sankcji zastosują się Polskie Linie Lotnicze LOT. Müller ujawnił, że zanim odbył się szczyt w spawie sankcji na temat omijania terytorium Białorusi przez polskie samoloty były prowadzone rozmowy.
WIDEO - Rzecznik rządu o sankcjach na Białoruś
Leyen: zamrożenie 3 mld euro pomocy
Unijny pakiet ekonomiczno-inwestycyjny na rzecz Białorusi na kwotę 3 mld euro, który był gotowy do uruchomienia został zamrożony - poinformowała w poniedziałek przed szczytem Rady Europejskiej w Brukseli przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.
To reakcja na zmuszenie do lądowania samolotu Ryanaira w Mińsku.
ZOBACZ: Lufthansa wstrzymuje loty nad Białorusią
- Pakiet ekonomiczno-inwestycyjny na rzecz Białorusi wart 3 mld euro, który był gotowy do uruchomienia, został zamrożony do chwili aż Białoruś stanie się demokratyczna - oznajmiła von der Leyen.
Plan ten, będący inicjatywa premierów państw Grupy Wyszehradzkiej, został zaaprobowany na szczycie Rady Europejskiej w październiku ubiegłego roku. Zakładał on m.in. stworzenie funduszu stabilizacyjnego, wsparcie małych i średnich przedsiębiorców, otwarcie jednolitego rynku UE na przedsiębiorców z Białorusi oraz ułatwienia wizowe.
Samolot do zmuszony do lądowania w Mińsku
Samolot relacji Ateny-Wilno linii Ryanair został zmuszony do lądowania w Mińsku w niedzielę z powodu rzekomego ładunku wybuchowego na pokładzie. Władze Białorusi potwierdziły, że poderwały myśliwiec MiG-29 do pasażerskiej maszyny.
Po lądowaniu w stolicy Białorusi zatrzymano tam Ramana Pratasiewicza, byłego współredaktora kanału Nexta, uznanego przez władze białoruskie za "ekstremistyczny".
ZOBACZ: Hamas zaprzecza, jakoby miał związek z zatrzymaniem samolotu w Mińsku
Z ponad ośmiogodzinnym opóźnieniem w niedzielę wieczorem samolot dotarł do Wilna. Oprócz Pratasiewicza na pokładzie nie było także jego partnerki i - według białoruskiego opozycjonisty Pawła Łatuszki - jeszcze czterech innych osób.
Działania Białorusi potępiło w niedzielę wiele państw, w tym Polska, zarzucając władzom w Mińsku złamanie prawa międzynarodowego, piractwo, "terroryzm państwowy" i "porwanie samolotu".