IPN jak FBI. Polscy śledczy dostaną nowe narzędzie służące identyfikacji ofiar zbrodni

"Na mocy porozumienia o współpracy pomiędzy Instytutem Pamięci Narodowej - Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu a Federalnym Biurem Śledczym Stanów Zjednoczonych (FBI), przeprowadzona została w Instytucie instalacja systemu CODIS (Combined DNA Index System), służącego do prowadzenia zaawansowanych analiz porównawczych profili DNA w celu identyfikacji osobniczej" - poinformował IPN, który we wtorek w Warszawie zorganizuje konferencję prasową w tej sprawie.

"Wdrożenie systemu CODIS pozwoli na szybsze porównywanie profili genetycznych zgromadzonych w Bazie Materiału Genetycznego IPN, a co za tym idzie, zwiększy szansę na identyfikację większej liczby ofiar totalitaryzmów, których szczątki są odnajdywane przez IPN. Instytut Pamięci Narodowej stał się drugą jednostką w Polsce, obok Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, korzystającą z tego rozwiązania" - dodał w komunikacie Instytut.

 

Porównywanie profili DNA

W konferencji dotyczącej systemu CODIS udział wezmą wiceprezes IPN Krzysztof Szwagrzyk, który od wielu lat kieruje poszukiwaniami tajnych miejsc pochówków ofiar totalitaryzmów (głównie ofiar zbrodni komunistycznych), dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zastępca prokuratora generalnego prok. Andrzej Pozorski oraz Magdalena Krajewska, która kieruje pracami Wydziału Identyfikacji w Biurze Poszukiwań i Identyfikacji IPN.

Instytut Pamięci Narodowej proces ubiegania się o udostępnienie przez FBI niektórych funkcjonalności systemu Combined DNA Index System (CODIS) zainicjował w 2017 r. CODIS to system informatyczny służący m.in. do gromadzenia i automatycznego porównywania profili DNA w celu określenia pokrewieństwa. FBI wstępnie wyraziło zgodę na udzielenie licencji w celu realizacji zadań w zakresie identyfikacji przez IPN.

Użytkowanie systemu CODIS ma być ściśle związane z administrowaniem Bazą Materiału Genetycznego IPN, która została powołana nowelizacją ustawy o IPN z kwietnia 2016 r. Baza jest zbiorem danych i informacji, w tym danych osobowych i danych wrażliwych dotyczących krewnych ofiar zbrodni oraz szczątków ofiar odnalezionych podczas prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN. Zawiera także wyniki badań genetycznych i identyfikacyjnych.

 

Poszukiwania miejsc pochówku ofiar zbrodni totalitaryzmów

Zgodnie z ustawą o IPN materiał biologiczny pobierany od krewnych ofiar, jak i ten pobrany z odnalezionych szczątków ludzkich, jest przechowywany w laboratoriach. IPN jest zobowiązany zlecać na zewnątrz przechowywanie próbek materiału do badań genetycznych.

 

Użytkowanie systemu CODIS będzie realizowane również we współpracy z pionem śledczym IPN, ponieważ dane i informacje uzyskiwane za pomocą tego narzędzia będą wykorzystywane na potrzeby postępowań karnych prowadzonych przez prokuratorów IPN.

Instytut już od wielu lat w Polsce, a od kilku lat poza jej granicami, prowadzi poszukiwania tajnych miejsc pochówków ofiar zbrodni totalitaryzmów.

Najbardziej znanym takim miejscem okazała się tzw. Łączka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, gdzie w latach 2012-17 - jak podał IPN - ujawniono szczątki ok. 300 osób. Do tej pory udało się zidentyfikować 71 nich dzięki pracy specjalistów z Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów w Szczecinie. W ramach PBGOT genetycy zidentyfikowali szczątki wielu odnalezionych przez IPN polskich bohaterów, m.in. takich legendarnych postaci jak m.in. mjr Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka" czy mjr Hieronim Dekutowski "Zapora". Specjaliści PBGOT zidentyfikowali też odnalezione w Gdańsku szczątki Danuty Siedzikówny "Inki".

Historycy szacują, że w latach 1944-56 wskutek terroru komunistycznego w Polsce śmierć poniosło ponad 50 tys. osób. Poza ofiarami komunizmu poszukiwane są również szczątki ofiar niemieckiego nazizmu i innych zbrodni popełnionych w XX w., m.in. zbrodni ukraińskich nacjonalistów.

Czytaj więcej