Autor Małego Powstańca tworzył nie tylko rzeźby. Dzieła zebrane na wystawie w Zachęcie

- To pierwsza tak duża i wszechstronna prezentacja twórczości tego artysty - powiedział kurator wystawy Waldemar Baraniewski, prof. ASP w Warszawie. - Mamy tu zespół ponad dwudziestu abstrakcyjnych prac Jerzego Jarnuszkiewicza w metalu, kilkadziesiąt kompozycji mniejszych w metalu oraz pochodzące z lat 50. rzeźby gipsowe.

 

Rysunki, szkice, projekty

 

- Mamy bardzo dużo medali, ekslibrisów, rysunków, szkiców, szkicowników artysty. Nie było takiej wystawy pokazującej Jarnuszkiewicza jako rzeźbiarza, medaliera, rysownika - opisywał ekspozycję w rozmowie prof. Baraniewski.

　

Wystawa zajmuje dwie duża sale Zachęty - Matejkowską i tzw. betony z aneksem. Została skonstruowana w ten sposób, że w dwóch salach pokazywane są osobne obszary tematyczne.

　

- W Sali Matejkowskiej pokazujemy przestrzeń, w której się kształtowała osobowość artysty. To jest sala pamięci, traumy, doświadczenia wojennego, doświadczenia socrealizmu, wychodzenia z socrealizmu - komentuje kurator.

　

Jarnuszkiewicz zrealizował m.in. Hutnika, jedną z najlepszych socrealistycznych monumentalnych rzeźb na warszawskim MDM-ie. Próbował jednak przełamać socrealistyczny schemat, tworząc np. w 1955 roku rzeźbę Myjąca włosy; była eksponowana na wystawie w warszawskim Arsenale w 1955 roku.

 

Pamięć historyczna i emocje

　

Wątek pamięci widoczny jest w projektach, np. Pomnika Oświęcimskiego czy Pomnika poległych w getcie lubelskim. Jest tu również Mały Powstaniec.

 

- To sala ekspresji i emocji - podsumowuje prof. Baraniewski.

　

W drugiej sali ukazana została - jak określa kurator - przestrzeń racjonalna, intelektualna, geometryczna.

 

- To jest obszar, w którym odnosimy się do ważnego dla rzeźby współczesnej wyzwania, czyli opisania i interpretacji niematerialnej przestrzeni, odwzorowania kosmicznego ładu, poszukiwanego przez Jarnuszkiewicza pierwotnego porządku świata.

 

Nieznany dorobek artysty

　

Ekspozycję zamyka pokaz dzieł Jarnuszkiewicza powstałych z inspiracji religijnych, są tu Krucyfiks z kaplicy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Pieta na grób rodziców.

　

Finał wystawy stanowi jedna praca z zaczętego przez Jarnuszkiewicza cyklu "Kagańce" - metaforyczny obraz zniewolenia współczesnego człowieka.

 

W Zachęcie pokazano również część dorobku artysty nieznaną dotąd polskiej publiczności - zespół polichromowanych rzeźb z metalu wykonanych podczas pobytu w Kanadzie.

 

Od socrealizmu po inspiracje religijne

　

Jerzy Jarnuszkiewicz urodził się 27 lutego 1919 roku w Kaliszu. Zmarł 14 lipca 2005 roku w Warszawie.

 

Był autorem rzeźb, założeń pomnikowych, kompozycji przestrzennych, ale także rzeźby kameralnej, medali i ekslibrisów. W jego twórczości dają się prześledzić zmiany, jakim podlegała nie tylko sztuka, ale szeroko rozumiana kultura polska.

 

Od projektów związanych z odbudową kraju i socrealizmem, przez odwilż, fascynację formami nowoczesnymi i ekspresyjnymi doszedł w latach sześćdziesiątych do rzeźby geometrycznej, by w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych swe najwybitniejsze dzieła poświęcić tematyce religijnej.

　

Wystawa "Jerzy Jarnuszkiewicz. Notatki z przestrzeni" będzie czynna w Zachęta - Narodowej Galerii Sztuki od 27 stycznia do 17 kwietnia.

 

PAP

Czytaj więcej