Na wystawie w Łodzi o paryskiej "Kulturze" i Jerzym Giedroyciu

Na wystawie w Łodzi o paryskiej "Kulturze" i Jerzym Giedroyciu.

Wystawę "Jerzy Giedroyc i jego dzieło. Dorobek Biblioteki »Kultury «" będzie można od poniedziałku oglądać w Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Jej otwarciu towarzyszyć ma dyskusja o polityce historycznej Giedroycia.

Justyna Tomaszewska z Centrum przypomniała, że w tym roku mija 70. rocznica powołania do życia Instytutu Literackiego - najważniejszego polskiego wydawnictwa emigracyjnego, gdzie ukazywały się najważniejsze tytuły polskiej literatury powojennej, krajowej i emigracyjnej, a także miesięcznik "Kultura". Zwróciła również uwagę, że Giedroyc w tym roku skończyłby 110 lat. Był jednym z najważniejszych Polaków XX wieku; nie umiał być bierny, tworzył pismo, które budowało mosty - między Polakami i Polakami, Polakami i sąsiadami, Polakami i światem.Razem z nim "Kulturę" wydawała Zofia Hertz i Józef Czapski, Gustaw Herling-Grudziński i Zygmunt Hertz.

Gombrowicz, Mrożek i Hłasko

Wokół "Kultury" zgromadzili się m.in.: Witold Gombrowicz i Czesław Miłosz, Jerzy Stempowski i Sławomir Mrożek, Andrzej Bobkowski, a z czasem też Marek Hłasko i wielu innych. Jak mówi Tomaszewska, wystawa składa się z ponad 20 plansz, na których całość materiału pokazano w układzie chronologiczno-problemowym. Skupia się przede wszystkim na serii wydawniczej Biblioteka "Kultury" - jednej z najważniejszych kolekcji w dziejach kultury polskiej po II wojnie światowej. Pierwsze tomy ukazały się z początkiem 1953 roku, należały do nich m.in.: "Trans-Atlantyk" Gombrowicza, "1984" George Orwella i "Zniewolony umysł" Czesława Miłosza.Przypomina, że w Bibliotece "Kultury" były wydane dzieła pisarzy zarówno krajowych, zza żelaznej kurtyny tj. polskich, rosyjskich, ukraińskich, jugosłowiańskich, jak również zachodnich. Seria charakteryzowała się szeroką paletą tematyczną, począwszy od książek historycznych, socjologicznych, politologicznych, a zakończywszy na literaturze pięknej, która de facto zadecydowała o jej prestiżu.

Polskie Maisons-Laffitte

Instytut Literacki powstał z inicjatywy Giedroycia wiosną 1946 r. w Rzymie przy 2. Korpusie Polskim, a w 1947 r. został przeniesiony do Maisons-Laffitte pod Paryżem. Od czerwca 1947 roku Instytut wydawał miesięcznik "Kultura", a od 1962 r., kwartalnik "Zeszyty Historyczne". Przez ponad pół wieku istnienia wydawnictwa ukazało się m.in. ponad 630 numerów "Kultury", ponad 500 tomów Biblioteki "Kultury" oraz ponad 130 numery "Zeszytów Historycznych".

Jerzy Giedroyc urodził się 27 lipca 1906 roku w Mińsku Litewskim. Studiował prawo i historię na Uniwersytecie Warszawskim. Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Rumunii, był kierownikiem wydziału polskiego przy poselstwie chilijskim w Bukareszcie. W marcu 1941 roku zgłosił się do służby wojskowej i wyjechał do Palestyny, walczył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich, uczestniczył w kampanii libijskiej i walkach w Tobruku.W marcu 1946 r. wraz z Józefem Czapskim, Gustawem Herlingiem-Grudzińskim oraz Zofią i Zygmuntem Hertzami założył w Rzymie Instytut Literacki. W lipcu 1947 r. opublikowali pierwszy numer "Kultury", wówczas kwartalnika. W październiku tego samego roku Instytut Literacki przeniósł swoją siedzibę pod Paryż, do Maisons-Laffitte.

Nieoficjalna ambasada

W okresie PRL-u ośrodek pełnił funkcję nieoficjalnej ambasady niepodległej Polski. Giedroyc już w 1949 roku razem ze swym zespołem wysunął koncepcję ułożenia sobie przez Polskę dobrych stosunków z bezpośrednimi sąsiadami na Wschodzie, bez roszczeń terytorialnych i bez prób - w razie zmiany sytuacji - ułożenia się z Kremlem ponad głowami Litwinów, Ukraińców i Białorusinów.Po 1989 r. Giedroyc, mimo zaproszeń, nie przyjechał do Polski. Zmarł w nocy z 14 na 15 września 2000 roku.Wystawa "Jerzy Giedroyc i jego dzieło. Dorobek Biblioteki +Kultury+" czynna będzie do 20 maja.

PAP

WIDEO - Polsat Festiwal: Giganci w Sopocie. W sobotę od 20:00