27 kopalń z łączną stratą ponad 1,1 mld zł. "Nie wykorzystano szans". NIK o górnictwie węgla kamiennego

NIK uznała, że program rządowy, określający wytyczne działalności górnictwa na lata 2007-2015, został opracowany nierzetelnie i zbyt ogólnikowo, a strategie spółek węglowych, oparte na mało realistycznych założeniach, szybko się dezaktualizowały.

 

"W praktyce działania restrukturyzacyjne w większości przedsiębiorstw górniczych zostały zaniechane, co przyczyniło się do załamania ich kondycji w okresie dekoniunktury na rynku węgla" - podkreśla w raporcie NIK.

 

27 kopalń z łączną stratą ponad 1,1 mld zł

 

Trudna sytuacja finansowa dotyczyła głównie trzech największych producentów węgla grupujących łącznie 27 kopalń. Ich skumulowana strata netto w latach 2007-2015 wyniosła ponad 1,1 mld zł, podczas gdy w tym samym okresie jedna sprywatyzowana kopalnia osiągnęła skumulowany zysk netto w wysokości ponad 1,4 mld zł. W ostatnim roku trwania Programu kondycja finansowa oraz efektywność funkcjonowania głównych producentów węgla była gorsza niż na początku jego realizacji.

 

Pogarszająca się od 2012 r. koniunktura wykazała niezdolność trzech największych producentów do prowadzenia rentownej działalności oraz całkowity brak przygotowania na spadek cen i popytu na węgiel. "Należy zauważyć, że średnie ceny węgla w 2015 r. były jednak o 36 proc. wyższe od cen w roku 2007, kiedy to górnictwo osiągało dodatnie wyniki finansowe" - napisano w raporcie. Niepowodzenie realizacji Programu oraz zagrożenie upadłości niektórych podmiotów miało skutkować w ostatnim roku jego trwania - zdaniem autorów raportu - koniecznością udzielenia górnictwu zwiększonego, w stosunku do lat poprzednich, wsparcia finansowego ze strony Państwa.

 

65,7 mld wsparcia dla górnictwa

Łączna wartość wsparcia dla górnictwa w latach 2007-2015 w różnych formach wyniosła ok. 65,7 mld zł, z czego ok. 58,4 mld zł stanowiło pokrycie niedoboru środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na wypłaty emerytur i rent górniczych. W tym samym czasie wartość płatności publicznoprawnych podmiotów sektora górnictwa była porównywalna i wyniosła ok. 64,5 mld zł.

 

"Nadzór Ministra Gospodarki nad realizacją Programu prowadzony był nierzetelnie i niezgodnie z założeniami" - uznała NIK zwracając uwagę, że minister gospodarki nie ustosunkował się do większości strategii spółek węglowych ani nie monitorował stopnia ich realizacji.

 

Spółki węglowe, m.in. z powodu szybkiej dezaktualizacji swoich wieloletnich strategii, prowadziły działalność głównie w oparciu o plany roczne - dostosowywane do ich bieżącej sytuacji. W rezultacie systematyczne działania restrukturyzacyjne zostały zaniechane bądź były niewystarczające i nieskuteczne.

"Prowadziło to do pogłębiania się trudnej sytuacji spółek węglowych, która w pełnym zakresie ujawniła się w czasie dekoniunktury na rynku węgla. W latach 2007-2015 nierozwiązanym problemem spółek węglowych była niska wydajność wydobycia, przerosty zatrudnienia i nieefektywny system wynagradzania, przekładający się na wysoki udział kosztów stałych w prowadzonej działalności oraz jej dużą wrażliwość na wahania popytu i cen węgla" - napisano w raporcie.

 

Wiedza nie została efektywnie wykorzystana

 

NIK zwraca uwagę, że ministrowie odpowiedzialni za sektor górnictwa oraz zarządy spółek węglowych dysponowali bieżącymi informacjami o sytuacji finansowej podmiotów górniczych. Były one wystarczające dla prowadzenia skutecznego nadzoru oraz do reagowania na zmienne warunki na rynku węgla. "Wiedza ta nie została jednak efektywnie wykorzystana przez Ministra Gospodarki i zarządy spółek. Organy państwowe oraz ZUS nie dysponowały natomiast wiedzą o skali niedoboru środków pochodzących ze składek na wypłaty emerytur i rent górniczych" - stwierdziła NIK.

 

Izba twierdzi, że "trudna sytuacja finansowa części podmiotów wydobywających węgiel spowodowała, że w ostatnim roku trwania dziewięcioletniego Programu podmiotom tym udzielono zwiększonego, w stosunku do lat poprzednich, wsparcia finansowego ze strony Państwa".

 

"Zakończyć realizację procesów restrukturyzacyjnych"

 

Wśród wielu wniosków pokontrolnych NIK uznała, że minister energii powinien zakończyć realizację procesów restrukturyzacyjnych kopalń w terminach umożliwiających wykorzystanie mechanizmów wsparcia ze strony państwa, przewidzianych w uregulowaniach unijnych oraz podjęcie działań w celu sfinalizowania przekształceń własnościowych kopalń, w sposób umożliwiający tym podmiotom pozyskanie kapitału na modernizację i rozwój.

 

Ponadto Izba wniosła o podjęcie działań systemowych przez ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w porozumieniu z ministrem energii o wypracowanie i wdrożenie rozwiązań zmierzających do ograniczenia deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie świadczeń wypłacanych osobom wykonującym pracę górniczą.

 

polsatnews.pl

Czytaj więcej